تحلیل نقش تغییرات کالبدی- عملکردی در طول زمان بر هویت فضاهای شهری ( نمونه موردی: محدوده چهارباغ شهر مشهد )

در عصر جهانی سازی و یکسان سازی ، در عصری که دیدن یک منظره از شهر برابر با دیدن بخش قابل توجهی از شهر می باشد ،پرداختن به مقوله هویت شهری و رابطه آن با زمان که از شرایط لازم هویت یابی می باشد ضروری به نظر می رسد. و این ضرورت در بافت های تاریخی شهرها که عموما" نیز متعلق به دوره های اول توسعه شهری بوده و شامل مرور زمانی طولانی گردیده اند بیش از هر جای دیگر حس می گردد زیرا این گونه بافت ها به دلیل فرسودگی های کالبدی و عملکردی در معرض تغییرات چشم گیر ناشی از اجرای طرح های توسعه شهری می باشند.محله چهار باغ شهر مشهد نمونه بارزی از این گونه بافت های شهری است . هدف اصلی در این پژوهش نیز بررسی اجرای طرح های توسعه شهری بر روی هویت محدوده چهارباغ شهر مشهد است ، دیگر اهداف در پژوهش حاظر بازشناسی مهم ترین مؤلفه های سازنده هویت مکان و همچنین بررسی نسبت مفهوم تغییر با موضوع هویت و اینکه آیا می توان برای تغییرات کالبدی – عملکردی در بستر زمان با هدف حفظ و احیاء هویت شهری حدود و یا ویژگی هایی را تعیین نمود ، می باشد .روش تحقیق در این پژوهش به طبع اهداف توصیفی – تحلیلی ، همبستگی و زمینه یابی بوده که به صورت پیمایشی انجام شده است ، جامعه آماری در این پژوهش متشکل از کلیه شاغلان و ساکنان محله چهار باغ به شرط آشنایی حداقل 14 سال با محدوده می باشند ، از این جامعه تعداد 94 نفر به صورت تصادفی انتخاب گردیده اند که از این بین تعداد 69 پرسشنامه مربوط به ساکنین و 25 پرسشنامه متعلق به شاغلین محدوده بوده بر اساس نتایج این تحقق 3 مؤلفه تعلق خاطر ، امنیت و خوانایی به عنوان مهم ترین مؤلفه های سازنده مکان معرفی گردیدند و بررسی 94پاسخ های پرسش شونده بیانگر آن است که تمامی مؤلفه های تحقیق به لحاظ ایجاد هویت در محدوده دچار تضعیف شده اند در این میان معیار تعلق خاطر دارای کمترین میزان تضعیف در وضع موجود سپس معیار خوانایی و در آخر معیار امنیت دارای بیشترین تضعیف هویتی در محدوده می باشند .همچنین در مورد نسبت مفهوم تغییر با موضوع هویت و امکان وجود حدودی برای تغییرات ، بررسی نظرات صاحب نظران مختلف در این زمینه بیانگر آن بود که تغییر به عنوان امری اجتناب ناپذیر در طول زمان چنانچه با دو ویژگی تداوم و پیوستگی همراه باشد باعث گسست از گذشته نگردیده و می تواند هویت ساز باشد .نتایج تحقیق عوامل موثر بر تداوم و پیوستگی تغییرات را " تدریجی بودن تغییرات " و تغییرات در جزئیات و نه در کلیات " معرفی نموده است .